RWD, 4WD czy AWD? Najlepszy rodzaj napędu do samochodów segmentu premium
Spośród wielu kryteriów, które brane są pod uwagę przy zakupie auta, szczególne znaczenie ma wybór napędu. W tańszych modelach klienci tego wyboru właściwie nie mają, ponieważ dominują tutaj konstrukcje z przednim napędem. W segmencie premium zaś przez lata prym wiódł napęd na tył. Jak jest dziś?
Każdy typ napędu – przedni, tylny i na cztery koła – zapewnia inną charakterystykę prowadzenia. Co istotne, dane rozwiązanie przekłada się na koszty produkcji oraz wydatki eksploatacyjne. Przy umieszczonym z przodu silniku najtańszy jest napęd na przód. Nie dziwi więc, że rozwiązanie to, mimo pewnych wad – takich jak zwiększona średnica zawracania czy buksowanie kół przy dynamicznym ruszaniu – dominuje w popularnych segmentach. W przypadku dużych, ciężkich samochodów premium z silnikami o dużych mocach przedni napęd (FWD) może wiązać się z ryzykiem niskiej trakcji podczas ruszania czy niższej trwałości np. nieodzownych w przednim napędzie przegubów. Trzeba wspomnieć, że niektórzy producenci zaliczani do segmentu premium, zwłaszcza w mniejszych pojazdach, też stawiają na przedni napęd. RWD.
Wybór godny segmentu premium
Według wielu fanów motoryzacji napęd na przednią oś w segmencie premium jest jednak całkowicie passé, gdyż nie zapewnia odpowiedniego poziomu satysfakcji podczas jazdy. A tę od zawsze gwarantuje napęd tylny. Zarzuca się mu jednak niższy poziom bezpieczeństwa prowadzenia, zwłaszcza w warunkach zimowych, w porównaniu z napędem na cztery/wszystkie koła. Napędy na cztery koła były zaś przez lata uważane za mniej sportowe i bardziej odpowiednie do zastosowań sportowych, niż aktywnej jazdy. Dziś jednak nawet producenci samochodów sportowych oferują napędy na cztery koła, zapewniając jednocześnie, że dają one tyle samo frajdy co “tylnonapędówki”. Dlatego też warto przyjrzeć się bliżej tym rozwiązaniom.
RWD – napęd na tył
Napęd RWD (ang. Rear Wheel Drive), czyli na tylną oś, można porównywać zarówno do napędu przedniego, jak i do napędu 4x4. Konkretne przewagi nad FWD (ang. Front Wheel Drive) wynikają z lepszego dynamicznego rozłożenia masy. Podczas przyspieszania bowiem zwiększa się docisk tylnej osi samochodu, a maleje docisk przedniej. Przekazywanie napędu na inną oś niż oś kierowana pozwala także uniknąć spadku sterowności podczas przyspieszania. Do niezaprzeczalnych zalet w stosunku do napędu na przód trzeba zaliczyć więc większą stabilność podczas przyspieszania i hamowania oraz lepszą sterowność, co pozwala na dynamiczniejsze i tym samym bezpieczniejsze pokonywanie zakrętów, a także możliwość przenoszenia bardzo dużych mocy.
4WD a AWD – napęd na cztery koła kontra napęd na wszystkie koła
Przez lata napęd na cztery koła stosowany był głównie w samochodach terenowych. Napęd w tej odmianie, znany jako 4x4 lub 4WD (ang. Four Wheel Drive), doskonale sprawdzał się na bezdrożach, podczas jazdy szosowej kierowca nie mógł natomiast korzystać z jego zalet. Z czasem ideę napędu na obie osie zmieniano, dopasowując ją do rzeczywistych potrzeb i drogowych warunków. Nadal spotyka się auta terenowe czy pick-upy z dołączanym napędem na jedną oś, ale czynność tę wykonuje się bez konieczności wysiadania z pojazdu, co miało miejsce w przypadku napędu załączanego ręcznie (klamrami lub śrubami przy piastach). Wybierając klasyczny rodzaj napędu w pojazdach 4x4, kierujący decyduje o tym, czy moc i moment obrotowy dzielone są po równo między obie osie, czy też wędrują na tylne koła.
Nowoczesny napęd na cztery koła, nazywany już raczej napędem AWD (ang. All Wheel Drive) można zaś traktować jako twórcze rozwinięcie klasycznego 4x4. AWD jest systemem bardziej zaawansowanym, w którym komputer w ułamku sekund decyduje o tym, jaki procent mocy i momentu wędruje na poszczególne koła. Podział ten dokonywany jest z użyciem sprzęgła łączącego przednią i tylną oś. Obecnie w samochodach z napędem AWD spotyka się pięć głównych systemów:
- sprzęgło elektromechaniczne, wykorzystujące silnik elektryczny do zaciskania sprzęgła,
- sprzęgło wiskotyczne, znane też jako wielopłytkowe,
- sprzęgło elektromagnetyczne, w którym wykorzystuje się elektromagnes do zaciskania sprzęgła,
- mechanizm Torsen, będący przekładnią złożoną z trzech par kół zębatych, które odpowiadają za rozdział mocy na koła,
- Haldex, czyli połączenie płyty sprzęgła z rozwiniętym układem hydraulicznym.
Zaawansowany napęd na cztery koła AWD, coraz częściej dostępny jest w samochodach stricte terenowych, ale spotyka się go także w pojemnych kombi i SUV-ach, a nawet sportowych coupe. Ogromną przewagą AWD nad tradycyjnym napędem 4WD z dołączaną osią jest stała kontrola nad przyczepnością i szybka reakcja, za którą odpowiada elektronika. Jazda z napędem AWD jest na pewno bezpieczniejsza, ale czy może być także równie przyjemna, co w przypadku samochodów tylnonapędowych?
Doskonałym przykładem inteligentnego napędu na cztery koła jest stosowany w Jaguarach Intelligent Driveline Dynamics, który można znaleźć zarówno we flagowym coupe F-TYPE, jak i w sportowym SUV-ie F-PACE. Konfiguracja czujników przy każdym z kół oraz szybki procesor przekładają się na dynamikę przekazywania i przetwarzania informacji. Dane zbiera się 100 razy na sekundę i następnie, dzięki zaawansowanej matematyce, dzieli się moc i moment obrotowy na koła o lepszej przyczepności. System bierze pod uwagę także to, jak kierowca reaguje na warunki drogowe. Dzięki temu może nie tylko błyskawicznie reagować na utratę przyczepności, ale także ją przewidywać i minimalizować ryzyko jej wystąpienia. W zależności od potrzeb nawet 100% mocy może być przekazane na jedną z osi. Niezawodny układ hydrauliczny połączony z nowoczesną elektroniką zdaje egzamin w każdych warunkach – płynna, pełna zmiana mocy z tyłu na przód zajmuje zaledwie 165 milisekund. Czy jest w stanie zadowolić nawet fanów napędu RWD? Chciałoby się powiedzieć, że w 90%, bo w standardowych warunkach w Jaguarze F-PACE 90% momentu obrotowego przekazywane jest na tylną oś, dając poczucie iście sportowego prowadzenia. System Driveline Dynamics cały czas jednak czuwa nad trakcją, przyczepnością i bezpieczeństwem. Co ciekawe, taki sam układ przeniesienia napędu zastosowano także w wariancie hybrydowym “plug-in”. To wyjątek, bo wielu producentów i modeli zamiast tego wykorzystuje napęd hybrydowy z dołączanym elektrycznym napędem tylnej osi. To lżejsze i tańsze rozwiązanie, ale mniej efektywne, gdyż nie umożliwia tak swobodnego zarządzania rozdziałem mocy. Sprawdzi się więc lepiej w samochodach miejskich i kompaktowych.
Napęd RWD czy AWD?
Jak pewnie nietrudno się domyślić, nie sposób jednoznacznie odpowiedzieć na tak postawione pytanie. Choć za przednim napędem przemawia niższa cena, za tylnym sportowa jazda a za AWD - wyższy poziom bezpieczeństwa to jednak jeśli rozważamy samochód z wyższej półki, warto rozważyć, chociażby wspomniany napęd Jaguara, Intelligent Driveline Dynamics, który pozwoli połączyć zalety różnych rozwiązań. Da satysfakcję z prowadzenia, przyczepność na gorszych nawierzchniach, a w wariancie hybrydowym pozwoli efektywnie odzyskiwać i ponownie wykorzystywać energię.